قراردادهای نفتی مشارکت در تولید و بیع متقابل از دیدگاه تحلیل اقتصادی حقوق

پیدایش و رشد اندیشه تحلیل اقتصادی حقوق در نیم قرن گذشته منجر به توجه به عنصر کارآیی در حقوق شده است. ابزارهای تحلیلی این اندیشه نوین در زمینه حقوق قراردادها، چنین امکانی را فراهم می کنند که بتوان میزان کارآیی دو عمل حقوقی مجزا را نسبت به یکدیگر سنجید و عوامل ناکارآمد هر یک را نیز مشخص نمود. عنصر کلیدی در سنجش کارآییِ ساختار قرارداد، توجه به سه اصل هزینه های مبادلاتی کم تر، همکاری بیشتر و انعطاف پذیری بهینه قرارداد است. اعمال این اصول بر قراردادهای نفتی بیع متقابل و مشارکت در تولید نشان می دهد که هزینه های مبادلاتی قرارداد بیع متقابل بیشتر از مشارکت در تولید است؛ همچنین قرارداد بیع متقابل همگرایی مطلوبی میان منافع کارفرما و پیمانکار ایجاد نمی کند و این امر موجب کاهش سودهای ناشی از همکاری می گردد. در زمینه انعطاف پذیری نیز قرارداد مشارکت در تولید در وضعیت بهتری قرار دارد؛ زیرا ساختار قرارداد مزبور این امکان را به طرفین می دهد که، چه در زمان انعقاد و چه در زمان اجرای قرارداد، تطابق و هماهنگی بیشتری میان مفاد و ساختار قرارداد با شرایط ویژه خود پدید آورند. شناخت نقاط ناکارآمد قرارداد بیع متقابل از طریق اعمال ابزارهای تحلیل اقتصادی قرارداد بر آن، این فایده را به دنبال دارد که با اصلاح قرارداد می توان مجموع سود طرفین از اجرای پروژه را افزایش داده و چارچوب مناسب تری برای همکاری جهت استخراج منابع نفتی ایجاد نمود production sharing and buy-back oil contracts from the perspective of an economic analysis of law abstract the creation and development of economic analyses of law over the past halfcentury has drawn public attention to the aspect of efficiency. the analytical approach of this novel idea in the realm of contract law has made it possible to compare the efficiency of two different legal acts with reference to each other and to identify their deficiencies. the main element of evaluation of the efficiency in a contract's structure is paying due attention to three principles: lower transaction costs, greater cooperation and the flexibility of the contract. to apply these principles to buy-back and production sharing oil contracts indicates that the transaction costs of buy-back contracts are greater than for production sharing contracts. moreover, buy-back contracts fail to properly align the interests of employer and contractor and this factor will amount to a decrease in cooperative profit. as to their flexibility, production sharing contracts are also considered to be better placed because their contractual structure enables both parties to align the content and structure of the contract with their own situations either at the time of conclusion or enforcement of the contract. to identify the deficiencies of buy-back contracts through the application of economic analysis of law will result in modification of the contract, an increase in profits for both parties to the project and a better framework for exploiting the oil resources. keywords: buy-back, production sharing agreement, transaction costs, cooperation, flexibility, economic analysis.